کد مطلب:160 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:290
احکام قسم خوردن
مسأله 2829 ـ قسم دو نوع است:
الف: قسم برای انجام یا ترك كاری در آینده.
ب: قسم برای اثبات یا نفی چیزی.
مسأله 2830 ـ الف: اگر قسم بخورد كه كاری را انجام دهد یا ترك كند مثلا قسم بخورد كه روزه بگیرد، یا دود استعمال نكند، چنانچه عمداً مخالفت كند، باید كفاره بدهد، یعنی یك بنده آزاد كند، یا ده فقیر را سیر كند، یا آنان را بپوشاند، و اگر اینها را نتواند باید سه روز پی درپی، روزه بگیرد.
مسأله 2831 ـ ب: كسی كه قسم می خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ می باشد، ولی كفاره قسم را ندارد. ولی اگر برای این كه خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال ندارد بلكه گاهی واجب می شود امّا اگر بتواند توریه كند یعنی: موقع قسم خوردن طوری نیّت كند كه دروغ نشود بنابر احتیاط واجب باید توریه نماید; مثلا اگر ظالمی بخواهد كسی را اذیّت كند و از انسان بپرسد كه او را ندیده ای؟ و انسان یك ساعت قبل او را دیده باشد، ولی بگوید او را ندیده ام به این قصد كه از پنج دقیقه پیش ندیده ام.
مسأله 2832 ـ قسم چند شرط دارد:
اوّل: كسی كه قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد و اگر می خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد سفیه نباشد و حاكم شرع او را از تصرف در اموالش منع نكرده
[483]
باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و كسی كه مجبورش كرده اند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد یا بی اختیار قسم بخورد.
دوّم: كاری را كه قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مكروه نباشد و كاری را كه قسم می خورد ترك كند، باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد كه كار مباحی را به جا آورد باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد كه كار مباحی را ترك كند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.
سوّم: به یكی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود مانند «خدا» و «الله» و نیز اگر به اسمی قسم بخورد كه به غیر خدا هم می گویند ولی بقدری به خدا گفته می شود كه هر وقت كسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است. بلكه اگر به لفظی قسم بخورد كه بدون قرینه، خدا بنظر نمی آید ولی او قصد خدا را كند بنابر احتیاط باید به آن قسم عمل نماید.
چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا به قلبش خطور دهد، صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.
پنجم: عمل كردن به قسم برای او ممكن باشد و اگر موقعی كه قسم می خورد ممكن باشد و بعد تا آخر وقتی كه برای قسم معین كرده عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد قسم او از وقتی كه عاجز شده به هم می خورد. و نیز اگر متعلّق قسم در موقع عمل مرجوح یا حرام شود قسم بهم می خورد و همینطور است حكم در عهد و نذر.
مسأله 2833 ـ اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری كند، یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیری نماید، قسم آنان صحیح نیست.
مسأله 2834 ـ اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، قسم آنان بعید نیست صحیح نباشد لكن نباید احتیاط را ترك كنند.
مسأله 2835 ـ اگر انسان از روی فراموشی، یا ناچاری به قسم عمل نكند، كفاره
[484]
بر او واجب نیست، و همچنین است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننماید. و قسمی كه آدم وسواسی می خورد، مثل این كه می گوید والله الآن مشغول نماز می شوم و بواسطه وسواس مشغول نمی شود، اگر وسواس او طوری باشد كه بی اختیار به قسم عمل نكند كفاره ندارد.
الف: قسم برای انجام یا ترك كاری در آینده.
ب: قسم برای اثبات یا نفی چیزی.
مسأله 2830 ـ الف: اگر قسم بخورد كه كاری را انجام دهد یا ترك كند مثلا قسم بخورد كه روزه بگیرد، یا دود استعمال نكند، چنانچه عمداً مخالفت كند، باید كفاره بدهد، یعنی یك بنده آزاد كند، یا ده فقیر را سیر كند، یا آنان را بپوشاند، و اگر اینها را نتواند باید سه روز پی درپی، روزه بگیرد.
مسأله 2831 ـ ب: كسی كه قسم می خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مكروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ می باشد، ولی كفاره قسم را ندارد. ولی اگر برای این كه خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشكال ندارد بلكه گاهی واجب می شود امّا اگر بتواند توریه كند یعنی: موقع قسم خوردن طوری نیّت كند كه دروغ نشود بنابر احتیاط واجب باید توریه نماید; مثلا اگر ظالمی بخواهد كسی را اذیّت كند و از انسان بپرسد كه او را ندیده ای؟ و انسان یك ساعت قبل او را دیده باشد، ولی بگوید او را ندیده ام به این قصد كه از پنج دقیقه پیش ندیده ام.
مسأله 2832 ـ قسم چند شرط دارد:
اوّل: كسی كه قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد و اگر می خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد سفیه نباشد و حاكم شرع او را از تصرف در اموالش منع نكرده
[483]
باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و كسی كه مجبورش كرده اند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن بی قصد یا بی اختیار قسم بخورد.
دوّم: كاری را كه قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مكروه نباشد و كاری را كه قسم می خورد ترك كند، باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد كه كار مباحی را به جا آورد باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد كه كار مباحی را ترك كند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.
سوّم: به یكی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمی شود مانند «خدا» و «الله» و نیز اگر به اسمی قسم بخورد كه به غیر خدا هم می گویند ولی بقدری به خدا گفته می شود كه هر وقت كسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر می آید، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است. بلكه اگر به لفظی قسم بخورد كه بدون قرینه، خدا بنظر نمی آید ولی او قصد خدا را كند بنابر احتیاط باید به آن قسم عمل نماید.
چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا به قلبش خطور دهد، صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.
پنجم: عمل كردن به قسم برای او ممكن باشد و اگر موقعی كه قسم می خورد ممكن باشد و بعد تا آخر وقتی كه برای قسم معین كرده عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد قسم او از وقتی كه عاجز شده به هم می خورد. و نیز اگر متعلّق قسم در موقع عمل مرجوح یا حرام شود قسم بهم می خورد و همینطور است حكم در عهد و نذر.
مسأله 2833 ـ اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری كند، یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیری نماید، قسم آنان صحیح نیست.
مسأله 2834 ـ اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، قسم آنان بعید نیست صحیح نباشد لكن نباید احتیاط را ترك كنند.
مسأله 2835 ـ اگر انسان از روی فراموشی، یا ناچاری به قسم عمل نكند، كفاره
[484]
بر او واجب نیست، و همچنین است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننماید. و قسمی كه آدم وسواسی می خورد، مثل این كه می گوید والله الآن مشغول نماز می شوم و بواسطه وسواس مشغول نمی شود، اگر وسواس او طوری باشد كه بی اختیار به قسم عمل نكند كفاره ندارد.